Opinie | Hoe financier je een start-up in Twente?

Inleiding

In de afgelopen jaren is Twente regelmatig in het nieuws gekomen als dé start-up regio van Nederland. Met meer dan 800 start-ups heeft Twente een interessant ecosysteem in Nederland. Bekende merken zoals Booking.com, Takeaway.com, Xsens, Topicus en Demcon begonnen allemaal hun carrière in Twente. Nog steeds mogen we elk jaar meer dan 60 nieuwe start-ups verwelkomen. Het zijn echter niet alleen succesverhalen, er zijn ook tal van start-ups die ten gronde gaan. Soms omdat de business case of bedrijfsvoering niet van voldoende kwaliteit is, maar regelmatig ook omdat er niet voldoende financiering is om bijvoorbeeld een prototype te ontwikkelen of het product te commercialiseren. In dit artikel geef ik daarom drie tips om als start-up je financieringsbehoefte effectief te kunnen invullen.

Tip 1: Kijk naar private én publieke financiering

Er zijn mogelijkheden, veel mogelijkheden. Ook anno 2016. Met name private financiering kan in de beginfase van een onderneming zeer interessant zijn. Ik zie niet alleen veel ondernemers eerst eigen geld in hun start-up steken, ook wordt aanvullend financiering opgehaald bij vrienden en familie (gemiddeld € 15.000,-). Het grote voordeel van deze vorm van financiering is dat je geen deel van je bedrijf ‘weggeeft’ en het veelal tegen gunstige voorwaarden gaat. Nadeel is dat de bedragen vaak lager zijn. Voor grotere bedragen wordt steeds vaker aangeklopt bij zogenaamde ‘Angel Investors’ (vaak meer dan € 200.000,-), een private investeerder die idealiter een achtergrond heeft als ondernemer. Een andere in populariteit toenemende manier van kapitaal verstrekken is ‘Venture Capital’, waarbij kapitaal (vaak meer dan € 500.000,-) in een fonds wordt geruild tegen aandelen.

Als start-up kun je zelf op zoek gaan naar dergelijke kapitaalverstrekkers. Er zijn echter ook gespecialiseerde bedrijven die vaak werken volgens een driestappenplan waarbij (1) een passende investeerder wordt gezocht, (2) de start-up wordt voorbereid en gecontroleerd en (3) een sluitende overeenkomst wordt opgesteld waar beide partijen tevreden over zijn. Tot slot is ook ‘Crowdfunding’, waarbij startkapitaal middels vele (vaak relatief kleine) bedragen aan het publiek wordt gevraagd, een alternatieve wijze om een project te financieren. De website www.douwenkoren.nl/crowdfunding-in-nederland/ geeft een goed overzicht van alle crowdfunding platformen zodat je het platform kunt vinden dat het beste bij je past.

Naast private financiering is publieke financiering een goede manier om aanvullende financiering te verkrijgen. Tevens kan het elkaar versterken: voor publieke financiering is vaak een eigen (financiële) inbreng noodzakelijk die uit een private pot kan komen. Publieke financiering is er in diverse vormen. Er zijn nog altijd honderden subsidies, kredieten & fondsen bij diverse (overheids-)instanties beschikbaar die doorlopend wijzigen, afhankelijk van het beleid (en belangen) van overheden. Het is ondoenlijk om alle mogelijkheden in dit artikel te benoemen maar ze worden vergeven door regionale, nationale en Europese instanties. In zijn algemeenheid kan ik stellen dat er op Europees niveau grotere bedragen zijn te verkrijgen, maar de aanvraagprocedures zijn hier ook complexer en nemen significant meer tijd in beslag. Tevens zijn slagingspercentages lager. Inhoudelijk zie je dat er op regionaal niveau budget beschikbaar wordt gesteld voor regulier onderzoek, ontwikkeling en innovatie, waarbij in Twente (net als in een aantal ander regionen in Nederland) koolstofarme economie ook een speerpunt is.

De kans op het verkrijgen van financiering op regionaal niveau wordt significant hoger als je als start-up met je innovatieproject ook nog aannemelijk kunt maken dat je gaat zorgen voor extra werkgelegenheid in de regio. Bij financieringsinstrumenten op nationaal niveau verschuift de focus naar onderzoek, ontwikkeling en innovaties in de onderscheidende (top)sectoren. Er zijn 9 topsectoren in het bedrijfsleven uitgekozen waarin Nederland wil uitblinken: Agri & Food, Chemie, Creatieve Industrie, Energie, High Tech Systemen & Materialen inclusief doorsnijdend thema ICT, Life Sciences & Health, Logistiek, Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en de topsector Water.

Innoveer je als startup in één van deze sectoren dan is de kans aanwezig dat je voor financiering in aanmerking komt. Tenslotte zijn er nog Europese financieringsinstrumenten waar je als start-up van kunt profiteren wanneer de prioriteit ligt op excellente wetenschap, industrieel leiderschap en je met je innovatie maatschappelijke problemen gaat oplossen (zoals de toenemende vergrijzing of de beschikbaarheid van schoon drinkwater). De (wereldwijde) impact van een project moet groot zijn en hiervoor is het vaak noodzakelijk om een stevig consortium te smeden. Kortom, zoek je thema en analyseer of en bij welk beleid een financieringsaanvraag kansrijk is.

Tip 2: Analyseer je ecosysteem

Veel startende bedrijven die bij Leap over de vloer komen zijn op zoek naar financiering voor hun project terwijl ze hun eigen ecosysteem nog niet (goed) hebben geanalyseerd. Dit terwijl ik van mening ben dat het ecosysteem een ideale accelerator is voor het ontstaan van nieuwe projecten en het verkrijgen van aanvullende financiering.

Uit ervaring weet ik dat veel ondernemende mensen met een eigen start-up een groot bestaand netwerk hebben waaruit ze kunnen putten. Denk bijvoorbeeld aan de studie die je gevolgd hebt (en alle contacten die je hier hebt opgedaan), oud-collega’s (die je nog regelmatig spreekt), bevriende ondernemers, familieleden of investeerders. Ook in de directe omgeving zijn vaak organisaties of instellingen te vinden die een (financiële) bijdrage kunnen leveren aan de organisatie. Denk in dit geval bijvoorbeeld aan grote bedrijven, universiteiten, dienstverleners, onderzoeksorganisaties, fieldlabs, ondersteunende organisaties en financieringsorganisaties.

Summerschool Universiteit Twente
Vanaf maandag 15 tot 23 augustus heb ik een bijdrage mogen leveren aan twee summerschoolprogramma’s op de UT campus: “Startify7 IT-driven Social Entrepreneurship” en de track “EntrepreneurialU” in het CuriousU UT summerschoolprogramma.

Ruim 80 studenten uit verschillende landen hebben deze dagen hun uiterste best gedaan om een eigen start-up te ‘bouwen’. Leap was door de Universiteit Twente gevraagd om ondersteuning te bieden en als externe coach op te treden en met een aantal andere collega’s heb ik deze taak op me genomen.

Wat mij opviel was dat er zeer goede ideeën ontstaan wanneer gemêleerde teams intensief samenwerken, doorzettingsvermogen & enthousiasme laten zien, en continu intern (teamleden) en extern (professoren, coaches, vrienden etc.) sparren om verbeteringen door te kunnen én willen voeren.

Dit was voor mij wederom een bevestiging dat het uitblinken in een aantal specifieke – vaak voor de maatschappij basale – competenties een voorwaarde is om dingen gedaan te krijgen. Deze wil ik ook zeker hier genoemd hebben als (indirecte) tip om financiering te bemachtigen. Voor (potentiele) investeerders of bij de boordeling van subsidietrajecten – waar steeds vaker gevraagd wordt om een videopitch van de ondernemer zelf – zijn deze eigenschappen vaak doorslaggevend!

De ondernemende mensen achter de start-ups werken vaak 80 uur in de week aan hun core business (en de rompslomp die er nog bij komt) en realiseren zich niet dat er in hun ecosysteem waardevolle contacten zitten die een deel van het werk uit handen kunnen nemen of een andere bijdrage kunnen leveren. Zowel mensen als organisaties in je ecosysteem kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van ideeën en innovaties, je kunt er complementaire teamleden vinden, investeerders, mentoren, adviseurs en andere ondernemende mensen. Grote kans dat die toeleverancier wel eens je strategische partner in innovatie of een subsidietraject kan zijn, dat die professor op de Universiteit je business case kan verbeteren of dat die multinational wel een testomgeving voor je prototype beschikbaar wil stellen. Besteed eens een aantal dagen aan het in kaart brengen en analyseren van je ecosysteem, wedden dat dit meer oplevert dan je vooraf dacht?

Tip 3: Vraag per projectfase financiering aan

Mijn ervaring is dat veel start-ups in beginsel bij het zoeken naar aanvullende financiering kijken naar hun project of idee als één geheel: De ‘medicatie app’, de ‘onderwater drones’, de ‘ecowatch’, de ‘slimme energiemeter’ etc. Op deze wijze is er vaak geen goede match te vinden, kunnen bepaalde kosten niet meegenomen worden in de financiering / subsidie, of kan er gewoon niet aan criteria en specifieke voorwaarden worden voldaan. Door een project ‘op te knippen’ in verschillende fases is de business case vaak beter te onderbouwen én kan er voor meer activiteiten financiering aangevraagd worden.

Om de projectfasering eenduidig op te splitsen gebruiken wij vaak de zogenaamde ‘Technology Readiness Levels’. Deze bestaan uit 10 stappen – van idee tot aan volledige commercialisatie – om je innovatie door te lopen. Ze worden ook steeds vaker gebruik bij (de beoordeling van) subsidieaanvragen, waar vaak budget wordt vrijgemaakt voor bepaalde werkpakketen. Indien je niet voldoende duidelijk kunt toelichten dat je financiering vraagt voor specifieke werkzaamheden (bijvoorbeeld materiaalkosten voor het op kleine schaal ontwikkelen van een prototype), dan kan je slagingskans alweer afnemen. Door vanuit dit perspectief je eigen project te analyseren kan er bijvoorbeeld financiering aangevraagd worden voor fundamenteel/wetenschappelijk onderzoek, voor een haalbaarheidsonderzoek, voor het ontwikkelen van een business plan, voor industrieel onderzoek, voor het ontwikkelen van prototypes, voor het testen van prototypes, voor de doorontwikkeling en zelfs voor de uitrol en/of opschaling. Wanneer je als start-up op deze wijze je financieringsbehoefte analyseert dan neemt de kans toe op een goede match met een specifiek financieringsinstrument!

Veel succes!

De auteur:
Drs. Thomas Boerrigter is senior consultant bij Leap. The Innovation Agency. Leap is een gespecialiseerd innovatieadviesbureau voor bedrijven, gericht op Funding en Business Innovation. Funding; om innovatie optimaal te financieren. Business Innovation; om de innovatiekracht van bedrijven structureel te vergroten. In de rol van senior consultant is Thomas verantwoordelijk voor het proces van aanvraag tot en met afwikkeling bij een groot aantal bedrijven in verschillende sectoren. Denk aan: High Tech, Industrie, ICT, Life Science & Health, Chemie, Agri & Food en Energie & Milieu. Heb je vragen of wil je reageren? Neem vooral contact op met onze adviseur Thomas Boerrigter (t.boerrigter@leap.nl).