WBSO-evaluatie (2018-2022): Belangrijkste bevindingen en inzichten

Onlangs heeft Minister Beljaarts de resultaten van de evaluatie van de WBSO-regeling (2018-2022) gepresenteerd aan de Tweede Kamer. Het rapport biedt waardevolle inzichten over de effectiviteit van deze regeling, die van groot belang is voor bedrijven die zich bezighouden met R&D en innovatie. De belangrijkste bevindingen uit het rapport geven aanknopingspunten om de regeling verder te versterken en effectiever in te zetten.

Doeltreffendheid van de WBSO

De WBSO-regeling blijkt succesvol in het stimuleren van R&D-investeringen in Nederland. Bedrijven die gebruikmaken van de regeling kunnen meer investeren in innovaties en onderzoek, wat bijdraagt aan een sterker innovatief ecosysteem. Het rapport benadrukt het grote economische rendement dat deze investeringen opleveren, met name door de kennisspillovers die de regeling genereert. Tussen de 23% en 64% van het totale economische rendement wordt toegeschreven aan de kennis die vanuit R&D-activiteiten met andere bedrijven en sectoren wordt gedeeld.

Daling in bereik

Hoewel de regeling veel positieve effecten heeft, blijkt uit het rapport dat het percentage bedrijven dat gebruikmaakt van de regeling is gedaald van 73% in 2013 naar 64% in 2021. Deze afname vond vooral plaats aan het einde van de vorige evaluatieperiode (2011-2017), maar het gemeten doelgroepbereik is niet gestegen in de huidige evaluatieperiode (2018-2022). Dit roept de vraag op waarom niet alle R&D-bedrijven de regeling benutten, ondanks dat ze daarvoor in aanmerking komen. Het rapport onderzoekt de mogelijke oorzaken van deze afname en hoe het bereik van de regeling verbeterd kan worden.

Inzichten voor verbetering van de WBSO-regeling

Het rapport biedt enkele waardevolle inzichten die de WBSO-regeling verder kunnen versterken:

• Aanscherping van de doelstelling: De WBSO-regeling kan baat hebben bij een duidelijkere en scherpere doelstelling. Er moet worden vastgesteld of de regeling vooral gericht moet zijn op het breed stimuleren van R&D bij bedrijven of op het stimuleren van de meest R&D-intensieve bedrijven die de grootste kennisspillovers genereren.
• Incrementele stimulering: Het rapport stelt voor om te onderzoeken of het invoeren van een incrementeel element – waarbij extra belastingkorting wordt gegeven op basis van verhoogde investeringen ten opzichte van het voorgaande jaar – de doeltreffendheid van de regeling kan verhogen.
• Carry-Forward optie: Een andere suggestie is de mogelijkheid om belastingkorting naar een volgend jaar door te schuiven, wat bedrijven kan helpen bij verzilveringsuitdagingen en hen in staat stelt om meer uit de regeling te halen.
• Focus op radicale R&D: Een grotere focus op radicale R&D, die grotere kennisspillovers oplevert, kan de impact van de WBSO-regeling versterken en bijdragen aan een nog grotere maatschappelijke en economische waarde.

Personeelstekort als Belemmering

Een belangrijke oorzaak voor de afgenomen effectiviteit van de WBSO-regeling is de krapte op de arbeidsmarkt. R&D-intensieve bedrijven ervaren grote moeite om extra personeel aan te trekken, wat hen belemmert om verder te investeren in R&D, ondanks de financiële stimulans die de WBSO biedt. Dit personeelstekort is een belangrijke factor die bedrijven tegenhoudt om de volledige potentie van de regeling te benutten. Dit vormt een uitdaging die in de opvolging van de evaluatie zeker aandacht verdient.

Administratieve lasten als aandachtspunt

Daarnaast is de administratieve last die bedrijven ervaren bij het aanvragen van de WBSO-regeling een punt van aandacht. Uit de evaluatie blijkt dat bedrijven steeds meer moeite hebben met het bijhouden van uren en kosten, wat de administratieve belasting verhoogt. Dit is een belemmering voor bedrijven die willen profiteren van de regeling. De evaluatie heeft aangegeven dat er een behoefte is om de administratie van uren en werkelijke kosten te vereenvoudigen. Er wordt aanbevolen om verder te onderzoeken hoe dit proces soepeler kan verlopen, zodat de administratieve lasten in verhouding blijven staan tot de voordelen van de regeling. Dit zou een belangrijke stap zijn om de WBSO nog aantrekkelijker te maken voor bedrijven die in R&D willen investeren.

Verhoging van het forfaitaire uurloon

Tevens wordt in de evaluatie ook aanbevolen om het forfaitair uurloon voor nieuwe bedrijven te verhogen. Dit uurloon wordt gebruikt voor bedrijven die nog geen geschiedenis aan loonkosten hebben waarmee een gemiddeld uurtarief berekend kan worden. Voor de eerste twee jaar wordt voor deze bedrijven het forfaitair uurloon van € 29 gebruikt om hun afdrachtvermindering te berekenen. De evaluatie stelt dat dit forfaitaire uurloon voor sommige bedrijven en sectoren te laag is en begint weg te lopen bij de daadwerkelijke loonkosten. Om deze discrepantie te verhelpen, wordt voorgesteld het forfaitaire uurloon te verhogen naar € 33 per 2027. Deze verhoging zal structureel gefinancierd worden binnen het reeds beschikbare budget van de WBSO.

Volgende stappen

Er wordt momenteel onderzocht waarom sommige bedrijven de regeling niet gebruiken en hoe de communicatie over de WBSO verbeterd kan worden. Het rapport biedt waardevolle handvatten om het bereik van de regeling te vergroten en de uitvoering ervan te verbeteren. De genoemde inzichten worden verder onderzocht, met speciale aandacht voor de effectiviteit van de regeling in verschillende bedrijfstypes en sectoren.